Historia dywanów

HISTORIA DYWANÓW:

Od wielu wieków są prawdziwą ozdobą wnętrz. W niektórych krajach, także w Polsce specjalne tkaniny dekoracyjne były ozdobą ścian, jak na przykład słynne arrasy. Dziś tkaniny i dywany głównie zdobią podłogi. Pasują zarówno do eleganckich salonów jak i dziecięcych pokoi.

Persja - ojczyzna dywanów 

Dywany najprawdopodobniej pochodzą z Azji. Pojawiły się między III a II tysiącleciem p.n.e. Za kolebkę tkactwa uznaje się Persję. Do dziś perskie dywany zaliczają się do najlepszych i najdroższych. Dywan odgrywa ważną rolę w życiu mieszkańców Orientu. Towarzyszy im w wydarzeniach religijnych, społecznych, politycznych i rodzinnych. Modlitewnym dywanom przypisywano nadprzyrodzone właściwości.
Od VII wieku perskie dywany wykonywane były z wełny (np. Gabbe - dywany tkane z wełny wielbłądziej) i jedwabiu. Wzory były symetryczne z geometrycznymi i kwiatowymi motywami; często z motywem perskiego symbolu życia - różą. Na kobiercach pojawiały się także wizerunki zwierząt i władców. Po podboju arabskim, na dywanach pojawiły się wersety koraniczne. Wzornictwo perskich dywanów bardzo zmieniło na początku XV wieku, gdy surowe, łamane formy zastąpiono motywami roślinnymi.

Nie tylko Persja

Z produkcji dywanów znane są także Chiny. Chińskie dywany tka się z wełny bardzo dobrego gatunku lub jedwabiu. Natomiast mocne, wytrzymałe kobierce; pasujące do stylowych mebli pochodzą z Afganistanu. Inni producenci to Nepal, Pakistan i Turkmenistan - produkowane tam kobierce nazywa się turkmenami.

Dywany tureckie

Jedną z najwspanialszych pamiątek, jakie można przywieźć z Turcji, jest bez wątpienia autentyczny kobierzec. Jego atrakcyjna kolorystyka oraz wzornictwo będą stanowić piękną dekorację domu oraz przywoływać wakacyjne wspomnienia. Przed podjęciem decyzji o zakupie dywanu warto zapoznać się z krótką historią tureckich kobierców oraz z charakterystyką różnych odmian, a także z ich symboliką.

1. Historia
   Dywany, które wielu podróżnym nieodłącznie kojarzą się z Turcją, pojawiły się na terenie Anatolii w XII wieku. Tradycja tkania dywanów przywędrowała na ziemie Azji Mniejszej wraz z Turkami Seldżuckimi. Dla ludów koczowniczych w tamtych czasach dywan był niezwykle ważnym elementem wyposażenia namiotu. W czasach tradycyjnych dywany służyły nie tylko jako izolacja podłogowa, ale również jako dywaniki modlitewne, portiery przedzielające pomieszczenia, sakwy i sakiewki, poduszki oraz, zwłaszcza te jedwabne, jako elementy dekoracji wnętrz. Wyrobem tureckich dywanów od wieków tradycyjnie zajmują się kobiety, a najczęściej młode dziewczyny, które cieszą się jeszcze dobrym wzrokiem i drobnymi palcami. Kobierce i kilimy stanowiły część posagu panny młodej i pozostawały w rodzinie na zawsze. Cechą charakterystyczną dywanów tureckich, która odróżnia je od wyrobów pochodzenia perskiego, jest podwójny węzeł symetryczny typu Giordi, nazywany smyrneńskim. Sami sprzedawcy często podkreślają tę cechę, zachwalając trwałość oferowanych wyrobów. Ponadto tradycyjne dywany tureckie wyróżniają się żywszą kolorystyką i dłuższym włosiem. Najsłynniejsze regionalne odmiany tureckich dywanów to: Bergama, Ushak, Milas i Hereke. 
   
   
2. Rodzaje dywanów
   W Turcji najpopularniejsze są cztery rodzaje wykonywanych ręcznie tkanin: - kilim - tkany płasko, z tradycyjnymi wzorami, zazwyczaj dwustronny. Można go rozpoznać po widocznych pod światło dziurkach na styku kolorów; - cicim - stosowany do wyrobu toreb i poduszek, nić wątku jest dwu- lub trzykrotnie przewijana wokół osnowy; - sumak - jednostronny, po "lewej" stronie widać wiele różnokolorowych nitek. Przędza jest wiązana w płaskie pętelki wokół osnowy, połączone ze sobą na podobieństwo łańcucha; - hal? (czyli tzw. kobierzec) - tworzą go rzędy węzełków ściskanych pomiędzy nićmi wątku grzebieniem tkackim i strzyżone nożycami.
   
   
3. Materiały
   Na dywan składa się tradycyjnie osnowa, wątek i węzły. W zależności od wykorzystanych materiałów tureckie dywany można podzielić na następujące grupy: - osnowa, wątek i węzły z wełny (yüz de yüz yün) - najbardziej tradycyjny i najtrwalszy rodzaj dywanu; - osnowa i wątek z bawełny, węzły z wełny; - osnowa, wątek i węzły z bawełny; - z czystego jedwabiu - tradycyjnie pochodzące z Kayseri lub Hereke. Najdroższa kategoria dywanów, z dwóch powodów - ceny samego materiału oraz nakładu pracy i czasochłonności wykonania. Ponieważ posiadają największą ilość węzłów na centymetr kwadratowy, ich wzornictwo jest najpiękniejsze i najbardziej szczegółowe. Planując zakup takiego dywanu należy liczyć się z ceną 700-800 euro za metr kwadratowy! Nieuczciwi sprzedawcy mogą próbować sprzedać dywan wykonany częściowo z bawełny jako tradycyjny dywan wełniany, warto więc pamiętać o pewnych własnościach oby materiałów. Otóż przypalana wełna tli się powoli, wydzielając przy tym charakterystyczny "zapach" przypalonej sierści. Natomiast bawełna ulega szybkiemu spopieleniu.
   
   
4. Kolorystyka i symbolika
   W dawnych czasach do nadania dywanom różnych kolorów wykorzystywano rozmaite barwniki naturalne, wytwarzane między innymi z kory, jagód, warzyw, minerałów i korzeni. Przykładowe naturalne barwniki to: - korzeń marzanny - czerwień; - indygo - błękit; - mięta - szary; - łupiny orzecha - brąz; - tamaryszek lub rumianek - żółty. W drugiej połowie XIX wieku zaczęto wprowadzać barwniki syntetyczne, które stopniowo wyparły te pochodzenia naturalnego. Ów fakt pociąga ze sobą dwa niezwykle ważne skutki. Po pierwsze, chemiczne barwniki doprowadziły do zatarcia się regionalnych różnic w kolorystyce dywanów. Po drugie, co ważne dla osób zainteresowanych dywanami zabytkowymi, należy pamiętać, że kolory różowy i intensywny pomarańczowy nie występowały wśród barwników naturalnych. Jeżeli więc wzór na dywanie zawiera te kolory, oznacza to, że dywan pochodzi z niedalekiej przeszłości. Bardzo ciekawe i dekoracyjne są dywany wykonane z materiałów niebarwionych, przy wykorzystaniu naturalnych odcieni wełny - od białej do ciemnobrązowej. Symbolika wzorów dywanowych to cała gałąź wiedzy, której opanowanie może zająć wiele lat. Wzory na dywanie wskazują na region jego pochodzenia oraz zastosowanie. Przykładowo dywany modlitewne zawierają wzory przedstawiające niszę modlitewną (mihrab), dłonie osoby modlącej się, gwiazdę Abrahama, klejnot Mahometa, drzewo życia, kubek z wodą i lampę świątynną. Inne często spotykane symbole to: - oko, skorpion i wąż - odpędzają choroby; - ziarno zboża - płodność natury; - głowa byka - płodność męska; - kobieta z rękami na biodrach - płodność żeńska; - baranie rogi - siła i bohaterstwo.